Odyn jest głównym bogiem nordyckiego panteonu. Nazywany Wszechojcem, Odyn stworzył Midgard z pomocą swoich braci Vili i Ve. Później z pni znalezionych nad brzegiem morza wyciosał ludzi. Z jesionowego mężczyznę, a z delikatnej olchy kobietę. Nadał im imiona… Jesion i Olcha. Może mało oryginalnie, ale nie mieli nosić niezwykłych imion, tylko zamieszkać i zaludnić swoimi dziećmi jego królestwo. Następnie najpotężniejszy z Asów stał się władcą wszystkich bogów i najważniejszym bóstwem czczonym przez wikingów.
W rozwiązaniu tej zagadki pomoże nam pewien fragment wikińskich wierzeń i opowieści o stworzeniu, który zachował się w części Gylfaginning (Oszukanie Gylfiego), czyli pierwszej części (po Prologu) „Eddy prozaicznej” Snorriego Sturlsona. Gylfaginning przedstawia początek i koniec świata według mitologii nordyckiej.
Bohaterem tej opowieści jest tak naprawdę człowiek imieniem Gylfi, król kraju dziś zwanego Szwecją. Gylfi wyrusza do Asgardu, ale po drodze zostaje oszukany przez Asów i trafia w zupełnie inne miejsce, gdzie spotyka się z trzema mężczyznami: Wysokim, Równie Wysokim i Trzecim. Przedstawia im się jako Gangleri i wypytuje o mitycznych bogów, powstanie świata i zmierzch Asów. Dzięki zadawanym przez niego pytaniom poznajemy świat wierzeń ludów północy, ale najważniejsze, że dowiadujemy się, co istniało przed Wszechojcem.
Protoplastą rodu Asów był bóg Buri, który wyłonił się z lodu zlizywanego przez boską krowę Audhumlę, co miał miejsce na początku świata. Buri począł później syna, któremu nadał imię Borr. Z kolei ze związku Borra z olbrzymką Bestlą narodził się bóg Odyn oraz We i Wili.
Dziadek Odyna to bardzo tajemnicza postać, bo mamy właściwie dwie wersje o jego narodzinach. Być może wylizała go z lodu wspomniana wielka krowa Audhumla, co zresztą nie było prostym zadaniem, bo zajęło jej aż trzy dni pracowitego lizania. Ale druga z wersji jest również fantastyczna. Otóż Buri miał wyskoczyć z pachy Ymira. Tym samym pojawiają się kolejne dwa pytania.
Powoli zbliżamy się do sedna, bo Ymir był pierwszą żywą istotą, olbrzymem, który wyłonił się z otchłani Ginnungagap, czyli bezdennej przepaści znajdującej się pomiędzy zimnym Niflheimem a gorącym Muspelheimem. Gdy na początku czasu zimno zetknęło się z ciepłem w Ginnungagap, w wyniku tego zderzenia stopił się lód, a z wielu kropel narodziło się życie w postaci naszego praolbrzyma Ymira.
Skoro mamy już to wyjaśnione, zajmijmy się jeszcze rzeczoną krową. Strażnikiem Muspelheimu – królestwa ognia, był Surtur, bóg ognia. To właśnie ów pierwotny bóg skrzesał swym płomiennym mieczem iskry w otchłani Ginnungagap, co zapoczątkowało proces parowania i topienia lodu, czyli tworzenia świata. Nasza tajemnicza krowa była zaś gigantyczną istotą, która zlizywała lód z brył stopionych przez Surtura i przypadkiem wylizała też z lodu zatopionego w nim Buriego.
Audhumla pojawia się w nordyckich źródłach zaledwie trzy razy i poza tym, że lubiła lizać lód, dowiadujemy się tylko tyle, że z jej wymion płynęły cztery mleczne rzeki, które odżywiały wspomnianego wcześniej Ymira. Dalej sięgnąć już nie sposób. Swoją drogą to dość zabawne, że najgłębszym fundamentem nordyckich wierzeń jest wielka krowa. Współcześnie uczeni przypisują jej pochodzenie bardzo wczesnym warstwom mitologii germańskiej, a ostatecznie przynależność do większego kompleksu pierwotnych byków lub bogiń związanych z krowami.
Źródła:
Słupecki L. P., Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Kraków 2003
https://skjalden.com/buri/
https://www.britannica.com/topic/Audumla
https://www.britannica.com/topic/Aurgelmir#ref106582
https://www.britannica.com/topic/Ginnungagap
https://www.cliffsnotes.com/literature/m/mythology/about-norse-mythology
W ostatnich latach Marvel Cinematic Universe przedstawiało nordyckich bogów jako istoty, o których boskości przypominaliśmy sobie wyłącznie, gdy Hulk walił nimi o ziemię lub, gdy przypadkiem prezentowali jakieś nadludzkie umiejętności. W oryginalnych mitach ich przygody były jednak często niezwykle dziwne. Tak dziwne, że Marvel długo nie zechce ich jeszcze pokazać. Przykłady? Proszę bardzo.
Zanim powstał świat, nie istniało nic poza pustą przestrzenią znaną jako Ginnungagap. W tej pustce znajdowało się morze ognia i niezliczone pola lodowe. W końcu te dwie siły zderzyły się ze sobą, a wynikiem tego kataklizmu był Ymir, hermafrodytyczna istota, która odpowiada za powstanie pierwszego olbrzyma.
Wewnątrz zamarzniętych lodowców Ginnungagap żył wspominany wyżej bóg o imieniu Buri, pierwszy z Asów. Kilka pokoleń później urodził się Odyn – pół-as i pół-gigant – wraz z dwoma braćmi, Vili i Ve. W końcu cała trójka zebrała się razem i postanowiła stworzyć nowy świat. Jak to zrobić? W końcu potrzeba jakiegoś materiału do obróbki, nawet jeśli jest się bogiem.
Ale jakoś sobie poradzili. Po prostu zamordowali Ymira i każdą z części jego ciała zamienili we fragment świata. Skóra Ymira stała się Ziemią, jego czaszka niebem. Z mózgu ulepili chmury. Przelaną krew zamienili w morze, rzeki i jeziora. Wreszcie, kości i zęby Ymira stały się odpowiednio skałami i kamykami.
Zostało im jeszcze trochę najmniejszych kosteczek, więc wyrzeźbili z nich karły. A niech sobie hulają po świecie, a w zasadzie siedzą w jego najbardziej niedostępnych zakątkach. Robota była skończona, ale wtedy okazało się, że świat co prawda już stoi, za to w ogóle go nie widać, bo ciemno wokół, że oko wykol.
Ten problem też szczęśliwie udało się rozwiązać. Trzej bogowie zabrali iskrę z Muspel, czyli królestwa ognia zamieszkałego przez gigantów tego żywiołu. Z iskry stworzyli Słońce i dorzucili jeszcze inne ciała niebieskie, żeby nie było pusto na nieboskłonie.
Potem wystarczyło zapełnić świat ludźmi zrobionymi z pniaków wyrzuconych na brzeg przez morze. I gotowe.
Jeśli przypadkiem spojrzycie dzisiaj na beztrosko płynące po niebie cumulusy, przypomnijcie sobie, że to fragmenty mózgu Ymira, któremu Odyn z braćmi rozłupali głowę.
Świat mamy z głowy, pora na krainę ciemności – Helheim. Odpowiednik piekła?
Sif. Złotowłosa żona Thora, nordycka bogini płodności i urodzaju
Kim były Norny dla wikingów? Czy były jak Mojry lub Rodzanice?
Jak świętowano pogańskie święto Jul? Czy było wikińskim odpowiednikiem Bożego Narodzenia?
Komentarze: 0
Logowanie:
Facebook