Gdzie należy rozpocząć swoją podróż do epoki wikingów? Jednym z punktów wyjścia dla podróży w głąb historii nordyckich wojowników jest Stara Uppsala. Obszar, na którym wszystko się zaczęło, znajduje się bezpośrednio na północ od dzisiejszego miasta o tej samej nazwie. 

Gamla Uppsala, bo tak brzmi nazwa starodawnego miejsca w języku szwedzkim, z licznymi, charakterystycznymi kopcami grobowymi, jest uważane za jedno z najważniejszych miejsc historycznych w Szwecji. Trzy górujące nad okolicą Kopce Królewskie pochodzą prawdopodobnie z VI wieku n.e.

Już w epoce żelaza istniało na tym terenie dobrze rozwinięte osadnictwo, a później największe w średniowieczu miasto w Upplandzie, które było ważnym ośrodkiem religijnym, gospodarczym i politycznym już od IV wieku n.e.

Czym był Uppland?

To historyczna kraina Szwecji leżąca we wschodniej części kraju, którego jedną z najważniejszych cech jest około 150 tysięcy (sic!) widocznych zabytków czasów przedhistorycznych.

Stara Uppsala znajduje się około 5 kilometrów na północ od współczesnego miasta. Dawna siedziba szwedzkich władców pojawiła się w kronikach blisko tysiąc lat temu. W 1070 roku Adam z Breny zapisał, że miasto było głośne, ludne, a przede wszystkim pogańskie, z olbrzymią, zdobioną złotem świątynią, w której znajdowały się ogromne, drewniane posągi Odyna, Thora i Frejra. To ponoć właśnie ten ostatni bóg urodzaju, bogactwa i radości wybudował słynną świątynię i nawet osiedlił się w mieście. 

Czy w Uppsali składano w ofierze ludzi?

Ale świątynia w Gamla Uppsala miała też ona swoje ciemne oblicze, bo wiele źródeł potwierdza informację, że w jej salach składano ofiary z ludzi. Były to ponoć święte rytuały, które przyciągały pogan z całej Szwecji. Nie wiemy, przez ile wieków składano ciała ofiar na świątynnym ołtarzu, ale znamy datę zniszczenia miejsca kultu. Stało się to prawdopodobnie w 1090 roku w wyniku bitwy pomiędzy poganami a chrześcijańskim królem Inge Stenkilssonem (Inge I Starszy). 

Co ciekawe, pod obecnym kościołem w Gamla Uppsala znaleziono pozostałości jednego lub kilku dużych drewnianych budynków. Niektórzy archeolodzy uważają, że są to pozostałości pradawnej świątyni w Uppsali.

Na terenie Starej Uppsali i w najbliższej okolicy wciąż znajduje się ponad tysiąc zachowanych punktów archeologicznych, chociaż wiele z nich zostało mocno zdewastowanych przez rolnictwo. Są się tu m.in. grodziska z odłamków kamiennych, które świadczą o tym, że teren ten był zasiedlony w epoce brązu, ale większość obszarów grobowych pochodzi z epoki żelaza i epoki wikingów.

Do kogo należą Królewskie Kopce?

W Gamla Uppsala ludzie są chowani od 2 tysięcy lat, odkąd teren ten wzniósł się nad wodę. Pierwotnie na tym obszarze znajdowało się od 2 do 3 tys. kurhanów, ale większość z nich stała się ziemią uprawną, ogrodami i kamieniołomami. Do dziś zachowało się 250 kopców grobowych.

Wspomniane na wstępie, Królewskie Kopce w Gamla Uppsala, od pokoleń owiane są tajemnicą. Niektórzy uważali, że trzy duże kurhany należą do bogów Thora, Odyna i Freyra, inni, że są to miejsca pochówku legendarnych królów, a jeszcze jedna teoria brzmi, że są to po prostu naturalne bryły ziemi.

Pierwsze prace archeologiczne prowadzone pod kierownictwem Brora Emila Hildebranda potwierdziły, że Kopiec Wschodni jest miejscem pochówku młodej kobiety lub młodego mężczyzny i kobiety. Drugie wykopaliska, przeprowadzone w 1874 r. na Kopcu Zachodnim, przyniosły bardziej imponujące znaleziska – wyposażenie wojowników, wspaniałą broń, a także postać prawdopodobnie wybitnego wodza. Archeologowie odkryli, że mężczyzna był ubrany w strój wyszywany złotymi nićmi. Na podstawie tych odkryć wysnuto teorię, że w Królewskich Kopcach znajdują się szczątki trzech królów: Auna, Egila i Adilsa z półlegendarnego rodu Ynglingów.

Chociaż badaczom nie udało się ostatecznie zidentyfikować pochowanych w kopcach osobistości, pewne jest, że należały one do dynastii królewskiej. Jako najstarsze symbole narodowe Szwecji, Kopce Królewskie zachowały swoje historyczne i wiążące Szwedów znaczenie. Trzy pagórki znane są dziś jako Kopiec Wschodni, Środkowy i Zachodni. Chociaż mogą wydawać się niepozorne, stanowią dumę spadkobierców wikingów i źródło ich tożsamości. 

Źródła:
https://destinationuppsala.se/en/good-to-know/facts-and-history-of-uppsala/
https://www.atlasobscura.com/places/runestone-gamla-uppsala-church
https://destinationuppsala.se/en/guides/vikings-in-uppsala/
https://www.worldhistory.org/Temple_at_Uppsala/

Czy nordyccy bogowie odeszli wraz z wikingami lub nieco później, wraz z upowszechnieniem się chrześcijaństwa?

Być może zaskoczy was fakt, że Thor, Odyn, Loki i inny bogowie Asgardu wciąż mają wiernych wyznawców. Mało tego! Pradawne wierzenia oparte na mitologii nordyckiej funkcjonują jako religia pod nazwą Asatru. Ruch ten okazał się na tyle silny, że w 1973 roku został uznany przez rząd Islandii za oficjalną wiarę, równą innym wyznaniom.

Asatru to współcześni wyznawcy nordyckich bogów