Zapewne pamiętacie, że w średniowieczu biedota nie mogła ratować się ziemniakami, bo ich zwyczajnie nie znano. Kiedy pożywna bulwa wreszcie trafiła do Europy z państwa Inków, traktowana była jako… elegancka roślina ozdobna – za sprawą docenianych wówczas kwiatków, którymi poczciwy ziemniak okrywa się na wiosnę. Kwiaty mogą mieć barwę białą, różową lub fioletową, zawsze z żółtymi pylnikami. Jeśli poszukacie trochę w Internecie, bez problemu odkryjecie, że nawet dziś istnieją amatorzy tych roślin ozdobnych. Bukiet kwiatów z pyr? A czemu nie? Kwiecie kartofli doceniła choćby Maria Antonina. Francuska królowa otrzymała w prezencie bukiet ziemniaczanych kwiatów, które nosiła później od ozdoby stroju. W dawnej Polsce kwiatami ziemniaka obsypywał królową Marysieńkę Jan III Sobieski.
Wspomniana „pyra”, którą nieco wcześniej przywołałem, to określenie na pewno znane mieszkańcom Wielkopolski, ale przecież ziemniak, oficjalnie zwany psianką ziemniakiem a w terminologii łacińskiej solanum tuberosum, ma w naszym pięknym kraju wiele przydomków i nazw regionalnych. Być może zamiast mówić „ziemniak”, częściej używacie określenia barabola, kompera, grula, perka, bulba albo bulwa? Nazwy te do dziś funkcjonują w gwarach. W dawnej Polsce ziemniaka zwano… ziemnym jabłkiem, tartoflem albo gdulem.
Jeśli uważacie, że tyle różnych określeń dla ziemniaka to za dużo, warto chyba dopowiedzieć, że w kraju pochodzenia smacznej bulwy odkryto ponad tysiąc określeń na ziemniaka i przyrządzanych z niego potraw. Inkowie byli wielkimi amatorami tej rośliny i jej znawcami. Opanowali na przykład sposób na niezwykle długie przechowywanie, nawet do dwudziestu lat! Metoda była prosta, ale skuteczna. Bulwy wynoszono wysoko w andyjskie góry, gdzie ziemniaki zamarzały, a po rozmrożeniu, udeptując nogami, wygniatano z nich wodę i suszono na słońcu. Jeśli chcielibyście spróbować tego sposobu w naszych Tatrach, to nic z tego nie będzie, bo specyficzna odmiana ziemniaka nadająca się do wygniatania stopami występuję wyłącznie w dawnych Imperium Czterech Części – jak zwano państwo Inków.
Inkowie mieli może tysiąc określeń, ale odmian ziemniaka znali tylko dwie. Gorsza miała czerwone kwiaty i bulwy nie większe od orzecha – do tego wyjątkowo gorzkie i niesmaczne, dlatego traktowano ją jak chwast i usuwano. Jadano wyłącznie drugą odmianę o białych kwiatach i większych bulwach. Swoją drogą dziś znamy niezliczone odmiany kartofli, a ich nazwy mogą Was zaskoczyć. Do wczesnych (chodzi o porę zbioru) należą między innymi Lord, Fresco czy Miłek. Uprawia się również Ametyst, Finezję i Tajfun (średniowczesne). Mamy też zbierane we wrześniu Niagarę, Syrenę i Zeusa, ale docenicie pewnie wykopywane dopiero w październiku (późne) Soplicę i Zagłobę. W krajowym rejestrze widnieją aż 122 odmiany ziemniaka – w tym 80 krajowych. W całej Unii jest ich ponad dwa tysiące.
Ziemniak trafił do Europy w 1554 roku, a Hiszpanie, którzy przywieźli go na Stary Kontynent, do dziś zwą bulwy rośliny „patata”, czyli określeniem używanym jeszcze przez Inków. Minęło nieco czasu, zanim Europejczycy wreszcie zdali sobie sprawę, że cenne są nie tylko kwiaty rośliny. Kradzież kartofli mogła zostać surowo ukarana. Przekonał się tym Thomas Halford, który w 1790 roku został skazany za przywłaszczenie 1,5 kg ziemniaków na… 2 tysiące batów. Myślicie, że dziś smaczna bulwa spowszedniała i potaniała? Być może, ale to nie przeszkodziło Kevinowi Aboschowi – irlandzkiemu artyście konceptualnemu, sprzedać zdjęcie ziemniaka na czarnym tle za okrągły milion dolarów.
Jeśli się nudzicie, wyślijcie nam fotkę ziemniaka w jakieś oryginalnej stylizacji. Kto wie, może ktoś z kręgu klientów Aboscha je zobaczy na naszym fanpage i zapragnie kupić do swojej kolekcji „potato”?
Komentarze: 0
Logowanie:
Facebook