Hel pełni w mitologii nordyckiej rolę królowej zaświatów. Przerażała wyglądem, ponieważ połowa jej ciała była martwa. W niektórych źródłach przedstawiano ją jako kobietę, która od pasa w dół była szkieletem. W innych przekazach to lewa strona była martwa, ale kroniki zawierają również sugestie jakoby było odwrotnie lub oblicze miała normalne, za to z nóg nie pozostało nic z wyjątkiem białych kości. Która wersja jest prawdziwa? Jak wyglądała Hel?
Córka Lokiego i olbrzymki Angrbody często określana jest jako bogini, ale jest raczej półboginią, ponieważ jej matka pochodzi z Jotunheimu, czyli królestwa olbrzymów. Jej imię oznacza „ukryta” i odnosi się do zmarłych, którzy zostali pochowani lub spopieleni i są niewidzialni dla żywych.
Ale czy wikingowie w ogóle oddawali cześć Hel? Otóż niekoniecznie. Większość uczonych skłania się ku poglądowi, że władczyni Helheimu w ogóle nie istniała w przedchrześcijańskiej Skandynawii!
Tajemnicza Hel na tronie. Zobacz więcej wzorów inspirowanych mitologią nordycką
Zgodnie z tym poglądem, Hel jest imaginacją islandzkiego poety, historyka, polityka i przywódcy Snorri Sturlusona, żyjącego w latach 1179-1241, który zachował dla potomnych norweskie sagi i prawdopodobnie jest autorem słynnej „Sagi o Egilu”.
Oryginalne opowieści, które składają się na norweskie sagi, były ustnie przekazywane przez wieki i zostały spisane dopiero w czasach dominacji chrześcijaństwa. Sturluson był chrześcijaninem piszącym dla podobnych sobie odbiorców, dlatego uważa się, że zmienił pewne aspekty pogańskich opowieści, aby uczynić je bardziej akceptowalnymi dla współwyznawców.
Wśród współczesnych badaczy optujących za tezą, że w przedchrześcijańskich wierzeniach skandynawskich nie było istoty znanej jako Hel, znacząca jest wypowiedź Rudolfa Simeka, który zauważa:
„Ogólnie rzecz biorąc nic nie przemawia za tym, że w czasach przedchrześcijańskich istniała wiara w boginię Hel, ale jednocześnie nie można z całą pewnością stwierdzić, jakie były wierzenia przed chrześcijaństwem, ponieważ nie ma o nich pisemnego zapisu”.
I tu dochodzimy to wspomnianego na wstępie wyglądu Hel. Różne, często sprzeczne opisy bogini, to najczęściej narosłe przez wieki wyobrażenia kolejnych kronikarzy, uzupełniających brakujące treści własnymi wyobrażeniami.
Skoro tak, to pozostaje nam prześledzić dawne ślady i być może je porównać. Może wtedy zobaczymy Hel?
Pierwsza wzmianka o tajemniczej bogini podziemi pochodzi z XIII-wiecznego „Gylfaginning” (Oszukanie Gylfiego), czyli pierwszej część (po Prologu) „Eddy młodszej” wspomnianego Snorriego Sturlusona. Dzieło to przedstawia początek i koniec świata według mitologii nordyckiej – historię człowieka imieniem Gylfi, króla kraju zwanego dziś Szwecją. W rozdziale 34 wymieniona jest Hel. To jedno z trojga dzieci Lokiego.
Bogowie Asgardu otrzymują przepowiednię, że te dzieci urosną i będą ich niepokoić, zatem Odyn wysyła po nie do Jotunheimu, żeby
ocenić potencjalnie zagrożenie. Posłańcy przywożą mu dziewczynę o imieniu Hel, wilcze szczenię zwane Fenrirem i małego węża noszącego miano Jörmungandr.
Odyn niemal natychmiast wrzuca Jörmungandra do morza, a Hel do lodowego królestwa Niflheimu, gdzie przyznaje jej „władzę” nad dziewięcioma sferami norweskiej kosmologii. Władza ta jest ograniczona, jak się wydaje, do dusz zmarłych, które przejdą przez
Helvegr – drogę zmarłych, do jej królestwa pod Niflheimem, znanego jako Niflhel lub po prostu Hel.
Czy w rozdziale 34 znajduje się także opis wyglądu Hel? Snorri Saturluson jest w tym przypadku bardzo oszczędny w słowach. Nie ma mowy o nagich kościach albo martwych fragmentach ciała, a jedynie postaci kobiety pół-czarnej, pół-białej, z wiecznie ponurym i zaciętym wyrazem twarzy. Zdecydowanie nie taką Hel sobie wyobrażamy, prawda?
Koszulka damska „Hel”. Zobacz więcej
Komentarze: 0
Logowanie:
Facebook