Czy wikingowie wierzyli w Świętego Mikołaja? 

Pytanie może wydawać się absurdalne, ale protoplasta rumianego brodacza w czerwonym kubraku, czyli Mikołaj z Bari, pojawia się w źródłach pisanych już w VI wieku. Według średniowiecznych przekazów słynny biskup z Miry (obecnie Demre – miasto w Turcji) żył na przełomie III i IV wieku i przez stulecia był jednym z najbardziej czczonych świętych. Oczywiście wierzenia i kultura wikingów jest spleciona z opowieściami o norweskich bogach. Jednak to właśnie wikingowie wprowadzili do Norwegii chrześcijaństwo.

Co z nienawiścią do chrześcijan?

Rozpoczynająca się ponad tysiąc lat temu epoka wikingów była czasem religijnych zmian w całej Skandynawii. Historia ta jest długa i skomplikowana, ale jednocześnie fascynująca. Warto wiedzieć, że większość współczesnych badaczy odrzuca obraz wczesnych wikingów jako pogan, którzy nienawidzili chrześcijan. Podobnie brutalne ataki na kościoły nie miały nic wspólnego z religią!

Dla Wikingów kościoły i klasztory były po prostu źle bronionymi budynkami, za których murami kryły się bogactwa. Te okazałe budowle aż się prosiły o najazd, tym bardziej, że były z zasady słabo bronione. Ale to temat na inny wywód. 

Wiara w starych bogów była inna niż wiara w Chrystusa

Tak naprawdę o wierzeniach wczesnych wikingów wiemy bardzo niewiele. Nie ma zbyt wielu dowodów staronordyckiego pogaństwa, ponieważ niezwykle mało zostało zapisane. Ale mamy niemal pewność, że zakorzenione w rytuałach i tradycji ustnej staronordyckie wierzenia były w pełni zintegrowane z codziennym życiem. Prawdopodobnie do tego stopnia, że były postrzegane raczej jako styl życia niż religia. Natomiast koncepcja religii – jaką znamy dzisiaj, została wprowadzona do Skandynawii dopiero dzięki chrześcijaństwu.

Pogaństwo jest sporadycznie wspominane w sagach wikingów. Jednak sagi zostały spisane głównie na Islandii w XIII wieku, kilkaset lat po wprowadzeniu chrześcijaństwa. Kto wie, jak te bardziej nowoczesne wierzenia zabarwiły wspomnienia historii?

Czy wikingów jednoczyła wiara?

Wiemy na pewno, że wodzowie pełnili funkcje kapłańskie, a pogańskie obrzędy prawdopodobnie wiązały się z poświęcaniem koni. Mamy też dowody na to, że wikingowie nie byli jednym ludem. Żyli w grupach na rozległym terenie. Jest jednak prawdopodobne, że grupy te postrzegały siebie w pewnym stopniu jako jedność z innymi użytkownikami języka staronordyckiego (lub staronordyjskiego) w północnej Europie, natomiast ich przedchrześcijańskie systemy wierzeń miały wiele wspólnych powiązań ekologicznych, ekonomicznych i kulturowych.

Ale najazdy na Wyspy Brytyjskie i inne bogate dziedziny sprawiły, że wikingowie weszli w bardziej regularny kontakt ze światem chrześcijańskim. Uważa się, że po najazdach skandynawscy wojownicy zachowali własne wierzenia, ale znaleźli się pod presją polityczną, by nawrócić się w celu nawiązania bardziej pokojowych stosunków ze światem. Nie zapominajmy, ze wikingowie byli również słynnymi kupcami.

Św. Mikołaj nie tylko od prezentów

A wracając do tytułowego pytania.  Święty Mikołaj był uznawany za patrona wielu różnych grup, w tym… żeglarzy. Natomiast zwyczaj obdarowywania dzieci w wieczór poprzedzający jego imieniny 6 grudnia znany jest od średniowiecza. 

W zasadzie to proceder wręczania prezentów stał się popularny głównie dzięki przedstawieniom o życiu świętego Mikołaja – wystawianym od X wieku. Skoro epoka wikingów rozpoczęła się ok. 800 roku (symbolicznie od 793 roku n.e.), to wszystko jest możliwe. 

Tym bardziej, że wikingowie grabili przecież również Galię, Italię, a we Francji założyli księstwo Normandii, które przyjęło chrześcijaństwo już w 919 roku i istniało ponad 300 lat. Prawdopodobnie wikingowie zetknęli się z legendą i dniem Świętego Mikołaja ku czci biskupa Miry. Może nawet wręczali swoim dzieciom prezenty 6 grudnia? Jakieś małe i urocze toporki albo pasujące do dziecięcych rączek włócznie?    

Zobacz inne teksty o wierzeniach wikingów

Tyr był bogiem wojny i sprawiedliwości. Sprawiał, że najgroźniejsze potwory trzęsły się ze strachu, a olbrzymy chowały za obszernymi masywami górskimi, żeby ich nie wypatrzyło sokole oko Asa. Czytaj dalej

Czy nordyccy bogowie odeszli wraz z wikingami lub nieco później, wraz z upowszechnieniem się chrześcijaństwa? Być może zaskoczy was fakt, że Thor, Odyn, Loki i inny bogowie Asgardu wciąż mają wiernych wyznawców. Mało tego! Pradawne wierzenia oparte na mitologii nordyckiej funkcjonują jako religia pod nazwą Asatru. Ruch ten okazał się na tyle silny, że w 1973 roku został uznany przez rząd Islandii za oficjalną wiarę, równą innym wyznaniom.Czytaj dalej

Sprawdź bluzy i koszulki inspirowane wierzeniami wikingów

Bóg wojny Tyr uwieczniony na bluzie. Zobacz więcej

Koszulka z Wszechojcem Odynem. Zobacz więcej

Baldur w Helheim oczekujący na Ragnarok. Zobacz więcej

Źródła:

https://www.followthevikings.com/discover/culture/religion-and-belief/viking-age-religion-and-belief

https://www.legendsandchronicles.com/ancient-civilizations/the-vikings/viking-religion-and-beliefs/

https://www.lifeinnorway.net/viking-religion/

https://www.history.com/news/viking-valhalla-valkyrie-afterlife

https://www.sea.museum/learn/learn-from-home/secondary-school-learners/vikings/viking-gods