Przyzwoite Spartańskie warunki

Spartańskie warunki

30 października 2020 Wielki Cenzor 0 dzieci, grecja, polis, sparta

Spartanie wcale nie zabijali noworodków? Według Plutarcha dzieci w Sparcie były własnością państwa. Już od urodzenia o ich losie decydowała rada starszych. Słabe, kalekie porzucano w górach lub zrzucano ze skały. Słabowite dzieci nie nadawały się na wojowników ani na matki. Uczyliśmy się o tym w szkole. Tyle, że to nieprawda.   

„Spartiata nie decydował sam o losach swego potomstwa – pisał Plutarch. – Zanosił dziecko do miejsca zwanego lesche, gdzie zasiadali najstarsi członkowie jego fyli, którzy przeprowadzali oględziny dziecka. Jeśli było ono dobrze zbudowane i silne, kazali ojcu je wychowywać, przydzielając zarazem jedną z dziewięciu tysięcy działek ziemi. Jeśli jednak było chuderlawe i niekształtne, odsyłali je do tak zwanych Apothetai, jamy w ziemi w pobliżu Tajgetu, wierząc, że zarówno dla dziecka, jak i dla polis, lepiej będzie, jeśli umrze skoro od samego początku nie miało zdrowia i siły” (za: R. Kulesza, „Sparta w V-IV wieku p.n.e.”). 

Chorowite noworodki należało wyeliminować ze społeczeństwa. Ten pogląd, oraz wojskowa sprawność Spartan uczyniły ich sławnymi, a liczni władcy i dyktatorzy, którzy pojawiali się w następnych wiekach, starali się nawiązać do mitu o strasznych, ale dzielnych Spartanach – i przedstawiać jako ich duchowi spadkobiercy. Ale współcześnie przeprowadzone badania archeologiczne w okolicach Tajgetu, góry, u podnóża której leży Sparta, ujawniły jedynie kości blisko pięćdziesięciu mężczyzn w sile wieku i ani jednej kosteczki noworodka. 

Wszystkie szczątki datowane są na V-VI w. p. n. e. Archeolodzy przypuszczają, że w przepaść wrzucano przestępców i zdrajców, ale na pewno nie dzieci. To nie znaczy, że Spartanie nie porzucali noworodków, jednak najczęściej były adoptowane przez inne rodziny, a nie zabijane. Badacze uważają, że żyjący kilkaset lat później Plutarch mógł zmyślić swoją opowieść, aby wzmocnić swój przekaz o surowym podejściu Spartan do życia.  

Spartanie mieli jednak swoje dziwactwa. Na przykład nie znosili starych kawalerów. Jak twierdzi Sallares, Spartanie od V wieku, a może i wcześniej, zniechęcali do bezżeństwa, a także zachęcali do zawierania małżeństw za pomocą środków takich jak urządzanie procesji i zapasów… nagich dziewcząt, którym przyglądali się młodzi Spartiaci. „Bezżennych” dotykała pewnego rodzaju atimia, czyli pozbawienie części praw przysługujących obywatelowi spartańskiemu. Obowiązywał ich zakaz oglądania gymnopediów (gymnopaidiai), czyli odbywających się w środku lata zawodów, w których rywalizowali ze sobą nadzy chłopcy. Być może zakaz służył osłabieniu zapędów homoseksualnych wśród starszych mężczyzn.

Z kolei zimą władze (hoi archontes) nakazywały starym kawalerom, aby nago chodzili naokoło agory, śpiewając, że słusznie cierpią za okazane prawom nieposłuszeństwo. W pierwszym rzędzie owa agoradromia była karą  –  czasami fizycznie dotkliwą, zważywszy, że temperatura potrafi spaść zimą w Lakonii do -6°C  – ale zarazem ostrzeżeniem i zachętą zarówno dla innych mężczyzn, jak i samych starych kawalerów. 

Ale zachęcanie do ożenku nie pomogło. W zasadzie już od V wieku p.n.e. Sparta stawała się państwem coraz bardziej totalitarnym. Życie i zdrowie obywateli przestały być szanowane przez władze, rygor i twarde zasady przestały spełniać swoje wychowawcze funkcje. Po prostu stały się utrapieniem ludności. Stan obronności Sparty znacznie się pogorszył, z czasem wielkie polis zupełnie straciło na znaczeniu.

Dziś w pobliżu ruin starożytnej Sparty istnieje kilkunastotysięczne miasto o tej samej nazwie, założone w 1834 roku. Współcześni Spartanie nie mają nic wspólnego ze dawnymi wojownikami. Są przybyszami z Azji Mniejszej i z różnych stron Grecji. 

 

Źródła:
http://repozytorium.lectorium.edu.pl/bitstream/handle/item/799/R.Kulesza-Sparta.pdf
https://www.badancient.com/claims/spartans-throw-babies-mountains/
http://internetbiblecollege.net/Lessons/Killing%20new-borns%20in%20ancient%20greece%20and%20rome.pdf
https://www.documentarytube.com/articles/how-spartan-boys-were-turned-into-mighty-warriors
https://www.persee.fr/doc/antiq_0770-2817_2000_num_69_1_2440

 

Podobał się artykuł? Podziel się: WhatsApp Google+ LinkedIn Pin It

Polecamy również

Komentarze: 0

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

osiemnaście − 3 =