Szczątki wielkiego wikińskiego wodza okazały się szkieletem… kobiety. Wywołały naukowy spór 

W 1878 r. archeolog Hjalmar Stolpe odkrył grób zawierający dużą ilość broni i szczątki kogoś, kto wydawał się być wielkim wojownikiem wikingów. Przez sto lat zakładano, że kości są męskie. Dopiero na początku lat 70. XX wieku młoda badaczka Berit Vilkans postanowiła bliżej przyjrzeć się kościom i odkryła, że mają cechy żeńskie. Wielu profesorów i badaczy natychmiast zarzuciło Vilkans błąd i nadinterpretację. Z różnych względów sprawa pozostała nierozstrzygnięta przez kolejne dekady. Aż do 2017 roku. 

Ale czy rzeczywiście wszystko wyjaśniono? Cztery lata temu zespół szwedzkich genetyków udowodnił za pomocą badań DNA, że wielki wojownik nie był mężczyzną, lecz kobietą. 

Birka. Najważniejsze stanowisko archeologiczne epoki wikingów

Björkö jest małą wyspą o długości zaledwie trzech i szerokości jednego kilometra. Wysepka znajduje się około trzydziestu kilometrów od Sztokholmu. Od 750-950 r. n.e. w tym miejscu istniało jedno z najpotężniejszych miast w regionie i jeden z głównych ośrodków handlowych w świecie wikingów. Dziś Birka jest najważniejszym stanowiskiem archeologicznym epoki wikingów, ponieważ znajduje się tam trzy tysiące grobów, z których ponad połowa nie została jeszcze odkopana.

Hjalmar Stolpe odnajduje grób

W 1878 roku szwedzki entomolog, archeolog i etnograf Hjalmar Stolpe i jego zespół znaleźli grób z dwoma końmi zakopanymi pod dużym blokiem granitu. Grób został oznaczony numerem BJ 581, ponieważ był to 581 grób odkryty przez archeologa. Wewnątrz Stolpe znalazł 40 z 206 kości, które składają się na ludzki szkielet.

Bj 581 zawierał również wspaniałe okazy średniowiecznej broni, w tym tarczę, nóż, łuk i strzały, włócznię, topór i miecz, które wskazywały na to, że grób należał do wielkiego wojownika. Każdy przedmiot został spisany, a kości umieszczone w workach, które trafiły następnie do szwedzkiego Muzeum Historii.

Badania młodej Berit Vilkans

W 1975 roku, prawie sto lat po wielkim odkryciu Stolpego, młoda archeolog specjalizująca się w analizie kości, wspomniana Berit Vilkans, podjęła się zadania skatalogowania zawartości kilkudziesięciu grobów, w tym szczątków z BJ 581. W trakcie badań Vilkans zauważyła, że kości należały do osoby średniego wzrostu, zaś przedramiona były cienkie i szczupłe, co wskazywało, że to mogą być szczątki kobiety. Na dodatek kość miedniczna była charakterystyczna raczej dla kobiety niż dla mężczyzny.

Ale Vilkans brakowało niezaprzeczalnego dowodu. Kości czaszki mają pewne cechy charakterystyczne dla płci i mogłyby potwierdzić lub zaprzeczyć teorii młodej badaczki, ale akurat czaszki zabrakło w BJ 581. W rezultacie płeć osoby spoczywającej w bogatym grobie pozostała w zapisach Szwedzkiego Muzeum Historycznego niezmieniona, czyli męska. Ta wersja obowiązywała przez kolejne czterdzieści lat. Aż do 2017 roku. 

Naukowcy z Uniwersytetu ponawiają badania

Cztery lata temu zespół genetyków z Uniwersytetu Sztokholmskiego podjął się trudnego zadania zmapowania genomu szczątków BJ 581. Po oddzieleniu ludzkiego DNA szkieletu od zanieczyszczeń pozostałych na kościach leżących w ziemi przez ponad tysiąc lat, naukowcy byli w stanie zbadać niewielką próbkę ocalałego materiału genetycznego. Szczątki zawierały dwa chromosomy X, ale nie zawierały chromosomów Y, co dowodzi, że ciało należało do kobiety!

Co ciekawe, analiza wykazała, że broń znaleziona w BJ 581 była używana przez wyszkolonego wojownika i nie była to broń ceremonialna. Podczas gdy bogate niewiasty okresu wikińskiego najczęściej chowano wraz z ich biżuterią, kobieta z BJ 58a1 została pochowana z doskonałymi narzędziami służącymi do walki.

Na dodatek jej grób był oznaczony granitowym kamieniem na szczycie. Głaz miał ponad 2,5 metra szerokości, co wskazuje, że był to bezsprzecznie ważny pochówek. W krypcie grobowej archeolodzy znaleźli jeszcze sakiewkę zawierającą elementy do gry i kości, a obok niej planszę do gry – wszystkie te przedmioty powszechnie znajdowano w grobach wysokich rangą dowódców wojskowych z tamtej epoki.

Mimo to eksperci ciągle mają wątpliwości

Pytań wciąż jest więcej niż odpowiedzi. Niektórzy eksperci wskazują, że część kości mogła być męska, a zatem możliwe, że w grobie znajdowały się dwa ciała. Czy tak było w rzeczywistości? Spór trwa. Być może kolejne badania BJ 581 ostatecznie wyjaśnią, czy w grobie spoczywała wikińska kobieta-wojownik. 

Powiązane teksty:

Był gorący sierpień 1903 roku. Farmer pracował cały dzień usuwając trawę, ziemię i twardą glin stopniowo tracąc zapał. Ale w jednym z kolejnych wykopów uderzył w coś twardego, a po odgarnięciu ziemi, ujrzał drewniany, bogato zdobiony element. Kliknij w powyższą grafikę i poznaj niesamowitą historię Łodzi z Oseberg

W Darłowie, niewielkim i sennym miasteczku położonym przy ujściu rzeki Wieprzy do Bałtyku, urodził się siedem wieków temu chłopiec, który został królem Szwecji, Danii i Norwegii. To równie niezwykłe, jak fakt, że po okresie królowania stał się bezwzględnym piratem z Gotlandii. Ale na starość wrócił do Darłowa. Kliknij w powyższą grafikę i poznaj historię Eryka zwanego Ostatnim Wikingiem

Sprawdź bluzy i koszulki inspirowane wierzeniami wikingów

Tyr – Koszulka Męska – Zobacz więcej

Loki – Bluza z kapturem – Zobacz więcej

Źródła:

https://www.atlasobscura.com/articles/viking-warrior-women-birka-grave

https://www.thirteen.org/blog-post/women-viking-warriors-the-dna-that-changed-history/

https://dobrewiadomosci.net.pl/18377-szwecja-przywodca-wikingow-okazal-sie-kobieta/